تلگرام مهلت گرفت تا با رفع ایرادات به زندگی خود در میان فضای مجازی ایرانی ها ادامه دهد. این نرم افزار پیام رسان آمارهای زیادی از میزان مشارکت ایرانی ها را به خود اختصاص داده است حدود 12درصد از پهنای باند ایران به استفاده از این اپلیکیشن تعلق دارد، 12 الی 14 میلیون ایرانی عضو آن هستند و همچنین از کل کاربران تلگرام، 44 درصد از آن ملیت ایران است.
تلگرام موفق شد با ارائه امکانات منحصر به فرد خود نسبت به نمونه های مشابه همچون وایبر و واتس آپ، این نرم افزارها را سریع از دور خارج کرده و از رونق بیاندازد. کاری که زمانی واتس اپ و وایبر با نمونه های مشابه خود کردند البته فیلترلینگ همیشه به این روند کمک کرده است. در واقع دو عامل پیشرفت تکنولوژی و فیلترلینگ باعث شده است که قصه اپلیکیشن های پیام رسان و شبکه های اجتماعی در ایران پر فراز و فرود باشد.
متاسفانه این فراز و فرود کمتر متاثر از فعالیت های ایجابی و موثر داخلی بوده است بلکه فیلترینگ بیشترین حجم فعالیت را داشته و همیشه دم دست ترین عامل بوده است، یعنی قبل از هر گونه فعالیت و یا برنامه ریزی داخلی اولین گزینه و واکنش نسبت به تکنولوژی های رسانه ای فیلتر بوده است.

اما در رویکرد دیگر هر گاه صحبت از شبکه های اجتماعی خارجی شده است در کنار همه گزینه ها برای واکنش به این وضعیت، صداهایی مبنی بر اینکه باید نسبت به بومی سازی و تولید شبکه های داخلی اقدامی انجام داد و اینکه این موضوع چه ضرورت هایی دارد، شنیده شده است با این حال در برابر بروز و ظهور تکنولوژی ها و تحولات آنها نیز گام های لازم و موثری برداشته نشده است. 
واکنش ها در این راستا در اوج بروز شبکه های اجتماعی شبکه محور چون فیس بوک  خود را نشان  داد که به ناگاه برای رقابت با آن و چند شبکه دیگر هم عرضش با ایجاد و رشد قارچ گونه این شبکه ها توسط موسسات و نهادهای داخلی روبرو شدیم، ناگهان  در حدود 10 شبکه داخلی برای رقابت با یک یا دو شبکه خارجی سر بر آوردند! این نوع واکنش که بعد از فیلترلینگ در برابر پدیده شبکه های اجتماعی خارجی، بیشترین فراوانی را دارد که هرچند لازم و ضروری به نظر می رسد اما تا به حال نتوانسته آن طور که می بایست مفید و موثر باشد.
در واقع ایجاد و ساخت شبکه های بومی که از مهمترین راه ها برای حفاظت از کاربران در برابر تهدیدات این بسترها از جمله تهدیدات فرهنگی و امنیتی است با اینکه مورد توجه بوده است اما راه به جایی نبرده است، علّت این مسئله را باید در چگونگی اجرایی ساختن این مهم جستجو کرد. چرا با وجود اینکه چند شبکه به جای شبکه های اجتماعی ایجاد شده اند اما هنوز نرم افرازهای خارجی جایگاه خود را حفظ کرده و با یکدیگر در جذب مخاطبان ایرانی رقابت می کنند؟
علّت این مسئله را باید در چند عامل جستجو کرد اولین آنها نگاه اشتباه به رقابت است. رقابت قطعاً عامل موثر در افزایش کیفیت یک فعالیت است اما متاسفانه رقابت در عرصه فرهنگی به ویژه در عرصه رسانه و شبکه های اجتماعی در داخل کشور بیشتر به معنای موازی کاری غیربرنامه ریزی شده است. مشاهده کردیم که برای مبارزه با فیس بوک چندین شبکه داخلی ایجاد شد که بعضا در آنها رد پای پول نفت هم دیده می شد اما هیچ کدام نتوانستند جای فیس بوک را بگیرند و او یک تنه جلوی همه آنها ایستاد و این دلیلی جز اقدامات جزیره ای و فرصت سوز، نه رقابت گونه دارد .باید تعریف خود را از رقابت عوض کرده و با توجه به پتانسیل های موجود به رقابت مفید در کنار کار مکمل و پازل گونه در این راستا بپردازیم.

اگر با این نگاه  به کمک یک یا دو شبکه جامع، قدرتمند و با کیفیت به جای چند نسخه غیرقابل رقابت، در این عرصه وارد می شدیم، شاید اوضاع به گونه ای دیگر بود. موردی که نباید حالا با بسته شدن تلگرام و شنیده شدن زمزمه های بومی سازی این اپلیکیشن ها دچار آن شویم. ایجاد چند نرم افزار پیام رسان موبایل داخلی با هر بهانه و نیت از جمله ایجاد رقابت، از الآن نتیجه اش معلوم و پروژه ای شکست خورده خواهد بود. باید به ایجاد یک یا چند شبکه محدود فکر کرد که در عوض کمیت و فراوانی تعداد به کیفیت قابلیت ها، تنوع امکانات و تبلیغات و فرهنگ سازی در آن توجه شده است. یک شبکه قدرتمند با امکانات گسترده بدون فضای رقابتی قابلیت جایگزین شدن تلگرام را خواهد داشت و نه 10 تلگرام داخلی ضعیف و در مسیر رشد! به قول  قدیمی ها یک ده آباد بهتر از صد شهر خراب است.
اما مورد دیگر که مهم و زیر بنایی تر از ایجاد و بومی سازی این نرم افزارها است ایجاد سواد رسانه ای در این زمینه می باشد، ضعف در سواد رسانه ای بیش از رشد و تحولات تکنولوژیکی عاملی است که به ما در زمینه تهاجم فرهنگی و نفوذ فرهنگ دهکده جهانی ضربه می زند.
در صورت آموزش و بالا بردن سواد رسانه ای در حوزه های ارتباطی و رسانه ای به ویژه فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، می توان حتی اگر توان رقابت و بومی سازی شبکه های اجتماعی را هم نداشتیم و اگر مانند الان، فیلترلینگ راهکار موثر و بازدارنده ای در استفاده از شبکه ها نبود، بتوانیم با تقویت افکارعمومی و آگاهی بخشی ، آن را در مقابل تهدیدات، کارکردهای نادرست و پیام های هدف دار و نامناسب واکسینه کنیم. سواد رسانه ای است که شبکه های اجتماعی را برای ما  بسان چاقو خواهد کرد و نه فیلترلینگ و رقابت های موازی کارانه!
توجه به کیفیت، تبلیغ و فرهنگ سازی سه عامل موثر است که باید در زمینه بومی سازی شبکه های اجتماعی و نگه داشت مخاطب در فضای اینترنت ملی بیشتر بدان توجه کرد.